Padaczka należy do przewlekłych schorzeń, które charakteryzują się powtarzalnymi objawami. Noszą one miano napadów. Już sama nazwa sugeruje, że wspomniane objawy pojawiają się niespodziewanie, zarówno dla pacjenta jak i jego otoczenia.
Napad padaczkowy jest skutkiem uszkodzenia i nieprawidłowej czynności elektrycznej grupy komórek lub włókien nerwowych. Powoduje to rozprzestrzenianie się wyładowania bioelektrycznego w sieci komórek nerwowych, w tym również prawidłowo funkcjonujących z jednoczasowym skutkiem klinicznym, czyli smiana zachowania chorego.
Najczęściej napad nie poprzedzają żadne określone sytuacje, względnie okoliczności. Niekiedy jednak niewyspanie, wcześniej spożyty alkohol lub stres sprzyja napadom.
Etiologicznie padaczkę można podzielić na samoistną o objawową. Samoistna bywa najczęściej uwarunkowana genetycznie, natomiast objawowa jest skutkiem innej choroby. Praktycznie każda choroba mózgu może powodować napady padaczkowe. Najczęściej są to wady rozwojowe, choroby nowotworowe, zapalne, udary, urazy, a także otępienia i inne degradacje, a także stwardnienie rozsiane i pozostałe choroby demielinizacyjne.
Zdarzają się niestety dość często padaczki, w których nie można ustalić przyczyny. Wtedy mówimy, że jest ona kryptopochodna lub kryptogenna (skrytopochodna).
Niektórzy pacjenci przed wystąpieniem napadu doznają pewnych odczuć, które określane są mianem aury. Aura może występować w postaci odczuwania nieprzyjemnego zapachu, muzyki, a nawet wizji. W tych wypadkach mogą oni poinformować otoczenie o zbliżającym się napadzie.
Dalszy ciąg zależy od rodzaju napadu występującego u chorego.
Najczęściej dla laika napad kojarzy się z tzw. dużym uogólnionym napadem drgawkowym, w którym dochodzi do głębokiej utraty przytomności, upadkiem, wyprężeniem ciała, a także wyprężenia ciała połączonego z rytmicznymi skurczami twarzy, kończyn i tułowia. Efektem takiego ataku jest krwista i pienista wydzielina z ust i niekiedy bezwiedne oddawanie moczu.
\\\”Piana z ust\\\”, to po prostu ślina, która nie jest przełykana i spieniona przez skurcze szczęki i żuchwy. Pojawiająca się w niej domieszka krwi wynika z przygryzienia języka podczas pierwszej fazy napadu, zwanej skurczem tonicznym. Napad taki nie trwa zwykle dłużej niż 2 minuty.
W trakcie napadu chorego należy ułożyć w pozycji na boku (tzw. pozycja bezpieczna), aby nie zachłysnął się wydzieliną. Zakazane jest wpychanie jakichkolwiek ciał obcych do ust, gdyż grozi to zadławieniem. Zależy zabezpieczyć chorego, aby się nie uderzył. Nie można cucić go \\\”na siłę\\\” ani szarpać.
Po napadzie chory jest zdezorientowany, a następnie senny. Niekiedy pojawia się agresja wobec natarczywych obserwatorów. Najlepiej jest chorego przykryć i pozostawić w spokoju.
Jeżeli napad się powtarza, albo chory długo nie odzyskuje przytomności, konieczne jest wezwanie karetki pogotowia ratunkowego. Taki napad należy do napadów uogólnionych. Może on występować samoistnie lub być poprzedzony napadem częściowym, którym jest na przykład aura, lub inny rodzaj napadu częściowego zależny od lokalizacji ogniska padaczkowego.
Z opisanych względów, dla rozpoznania choroby konieczny jest dokładny wywiad przeprowadzony nie tylko z pacjentem, ale też ze świadkiem napadu. Często pierwsze \\\”dyskretne\\\” objawy stanowią cenną wskazówkę na temat lokalizacji uszkodzenia, co ma znaczenie w procesie leczenia choroby.
Istnieją liczne podziały rodzajów napadów, niekiedy bardzo szczegółowe. Najprościej można je jednak podzielić w odniesieniu do sieci komórek nerwowych mózgu (neuronów). Wtedy napady padaczkowe dzieli się na:
– uogólnione, rozpoczynające się w pewnym punkcie sieci i szybko obejmujące obustronne sieci neuronów,
– ogniskowe, zawsze rozpoczynające się w jednym miejscu, w obrębie sieci ograniczonej do jednej półkuli mózgu,
– zlokalizowane, początkowo ogniskowe, a następnie obejmujące obustronne sieci neuronalne, rozwijające się do napadów uogólnionych.
Rozpoznanie padaczki wymaga dokładnego wywiadu od pacjenta i świadka napadu, oraz wykluczenia wielu innych przyczyn zaburzeń świadomości. Pomocne są badania dodatkowe, szczególnie EEG wykonywane kilkukrotnie z zastosowaniem prób aktywacyjnych. Jeśli napady są dość częste, można próbować video-EEG. Wtedy uwidacznia się napad wraz z zapisem czynności mózgu.
Niestety nie zawsze zapis EEG pozwala na dokładna lokalizację ogniska padaczkowego. Wynika to z faktu, że wyładowania międzynapadowe mogą być obustronne, a niekiedy nawet przeciwstawne do ogniska.
Badania obrazowe (MRI, PET, SPECT) ,są pomocne w ustalaniu przyczyn padaczki, a niekiedy w ustalaniu ogniska padaczkowego. Badania SPECT wykonuje się głównie w celu kwalifikacji chorego do ewentualnego zabiegu operacyjnego.
Leczenie padaczki opiera się głównie na farmakoterapii, czyli doborze odpowiednich leków do rodzaju padaczki. Ustala je specjalista i najczęściej trzeba je przyjmować do końca życia. W przypadku nasilania się napadów i braku pozytywnej reakcji na leki, stosuje się leczenie operacyjne. Ostatnio próbuje się także głębokiej stymulacji mózgu.
Odrębny problem stanowi padaczka u kobiet w wieku rozrodczym. U tych kobiet ciąża musi być zaplanowana w celu ewentualnej zmiany leczenia na mniej szkodliwe dla płodu. Jednocześnie 3 ms wcześniej należy przyjmować preparat kwasu foliowego. Chora, aby uniknąć nieplanowanej ciąży powinna stosować odpowiednią antykoncepcję. Ryzyko odziedziczenia padaczki przez potomstwo jest stosunkowo niewielkie. Dokładne informacje na ten temat można znaleźć na stronie www.padaczka.net.
