Otępienie (łac. dementia) jest zaburzeniem funkcji intelektualnych, które wywołane jest przewlekłą i postępującą chorobą mózgu.
W tej sytuacji otępienie utrudnia zarówno prawidłowe funkcjonowanie w społeczeństwie jak i wykonywanie wybranego zawodu. W trakcie rozwoju choroby zaburzeniu ulega początkowo proces zapamiętywania, a następnie myślenia, liczenia, orientacji, pojmowania, porównywania, krytycyzmu, dokonywania wyborów, wyrażania emocji, zmiany nastroju oraz osobowości. To wszystko dzieje się przy zachowanej świadomości. Degradacji ulega też zdolność do uczenia się.
Do przyczyn otępienia zalicza się przede wszystkim: chorobę Alzheimera, otępienie czołowo-skroniowe, choroby naczyń mózgu, chorobę Parkinsona, chorobę Wilsona, urazy mózgu, guzy mózgu, padaczkę, infekcje ośrodkowego układu nerwowego, stwardnienie rozsiane, chorobę Creutzfeldta-Jakoba, porażenie nadjądrowe i chorobę Huntingtona. Na jej rozwój mają także wpływ zaburzenia metaboliczne (choroby tarczycy, choroba Cushinga, niewydolność nerek i wątroby), a także niedobory witamin.
Innym typem otępienia jest otępienie rzekome występujące w przebiegu zaburzeń psychicznych reaktywnych.
W przypadku rozpoznania otępienia konieczna jest dalsza diagnostyka w kierunku ustalenia jego przyczyny. Oprócz badań neurologicznych pacjent przechodzi badania psychologiczne, pozwalające ocenić jego funkcje poznawcze, badania obrazowe i laboratoryjne (zaburzenia metaboliczne).
