Może on występować w każdym wieku, nawet u dzieci. Jednak zazwyczaj u ludzi między dwudziestym a trzydziestym rokiem życia. Zaliczany jest do autonomiczno-trójdzielnych bólów głowy i jest jednym z najbardziej przykrych i dokuczliwych doznań bólowych. Zwykle objawia się silnym i jednostronnym bólem, zlokalizowanym w okolicy oczodołu lub skroni, trwającym zwykle ok. 30min ( od 15-180min), z towarzyszącym łzawieniem i przekrwieniem oka, wzmożonej potliwości po tej samej stronie, niekiedy zwężeniem źrenicy i zmniejszeniem szpary powiekowej.
Klasterem określa się czasokres występowania napadów bólu, którego charakterystyczną cechą jest stosunkowo długi okres trwania, dochodzący do 6 tygodni. W czasie klasteru chory może doznawać od jednego ataku w ciągu 48 godzin do nawet ośmiu napadów w czasie 24 godzin. Stosunkowo często wspomniane napady bólu występują o tej samej porze dnia.
Do typowych objawów klasterowego bólu głowy należą napady pojawiają się zazwyczaj na wiosnę i na jesieni. Atak bólu w czasie trwania klasteru może być wywołany przez:
- alkohol,
- zmiany temperatury, które oddziałują na twarz,
- środki rozszerzające naczynia znajdujące się w jedzeniu i niektórych lekach,
- długotrwały sen.
Podczas trwania ataków pojawia się też niekiedy światłowstręt oraz brak tolerancji na głośne dźwięki.
Rozpoznanie choroby nie nastręcza zwykle trudności doświadczonym neurologom. Jednak w celu różnicowania z innymi schorzeniami może być konieczna konsultacja okulistyczna lub badania obrazowe. Obecnie nie są dostępne badania, które by potwierdzały bądź wykluczały tę chorobę.
Klasterowy ból głowy należy odróżnić od przewlekłej lub napadowej hemikranii, którą diagnozuje się głównie u kobiet, migreny, która może być poprzedzona aurą i niekiedy dotyczy obu stron głowy, a także z nerwobólem nerwu trójdzielnego, który trwa od kliku do kilkunastu sekund i często się powtarza. To ostatnie schorzenie może być wywołane przez ucisk punktów spustowych.
Leczenie klasterowego bólu głowy polega na leczeniu doraźnym z jednoczesną terapią zapobiegawczą. Doraźnie można pomóc choremu, podając do oddychania czysty tlen 6-7l/min przez ok. 20min. Ponadto stosuje się tryptany oraz pochodne ergotaminy. Zaleca się podawanie podskórne lub donosowe. W leczeniu zapobiegawczym pomocne są sterydy, niektóre blokery kanału wapniowego (werapamil), węglan litu, melatonina, niektóre leki przeciwpadaczkowe -sól sodowa kwasu walproinowego, gabapentyna.
Przypadki oporne na leczenie farmakologiczne mogą być leczone za pomocą termolezji zwoju Gassera.
