Podział depresji na konkretne typy nie jest jednoznaczny i różne źródła stosują rozbieżne nazewnictwo. Wystąpienie depresji endogennej, określanej też jako: depresja właściwa, depresja kliniczna, depresja ciężka nie jest następstwem żadnego konkretnego wydarzenia życiowego. Wywoływana jest przez bliżej niesprecyzowane zaburzenia funkcjonowania mózgu, szczególnie systemu hormonalnego lub nerwowego, na co wskazuje stwierdzany w trakcie badań pacjenta niedobór amin biogenicznych, spadek poziomu norepinefryny (noradrenaliny) oraz serotoniny.
Omawiana depresja wywołuje głębokie zakłócenie funkcji psychicznych i fizycznych. Prowadzi do znacznie obniżonego nastroju, spowolnienia psychoruchowego, poczucia winy. Niekiedy chory nie może wykonywać najprostszych czynności i nie jest w stanie podejmować decyzji. Traci dotychczasowe zainteresowania. Czasem zaniedbuje się higienicznie. Często dochodzi do całkowitego spadku apetytu, rzadziej do przejadania się. Prawie zawsze występują zaburzenia snu. U chorego występują myśli samobójcze. Około 50% chorych próbuje popełnić samobójstwo, 15% odbiera sobie w ten sposób życie. Niekiedy obserwuje się skargi tzw. somatyzacyjne, czyli naśladujące choroby somatyczne, takie jak bóle głowy, bóle w klatce piersiowej, bóle pleców, bóle brzucha itd. Czasem chorobie towarzyszą objawy psychotyczne- zwykle urojenia.
Depresja endogenna wymaga bezwzględnego leczenia psychiatrycznego , a w najcięższych przypadkach konieczna jest hospitalizacja. Psychoterapia nie jest skuteczna z powodu braku współpracy pacjenta.
Przyjmuje się, że atak depresji endogennej może trwać około 6 miesięcy. W wielu przypadkach następuje wyleczenie pacjenta i powrót do normalnego życia, choć często odnotowywane są nawroty choroby. Część chorych musi przyjmować leki przeciwdepresyjne przez całe życie. Dość często depresja jest zwiastunem innych chorób, np. otępienia, choroby Parkinsona, stwardnienia zanikowego bocznego i innych neurodegeneracji.
